Een toenemend aantal leerkrachten laat kinderen met potlood schrijven. Dit is een verandering ten opzichte van vroeger, omdat er toen alleen en uitsluitend met een pen werd geschreven.
Vragen van ons hierover in de praktijk van vele basisscholen werden beantwoord met argumenten als:
– een potlood is stroever en dan glijden de kinderen minder gauw uit.
– een potlood geschreven tekst kan makkelijk uitgegumd worden.
Laten we hier eerst op ingaan, alvorens de voordelen van het schrijven met een pen te noemen.
Een potlood schrijft inderdaad wat stroever. We zeggen dan dat de wrijfweerstand groter is. Groter dan wat…? Groter dan die van een balpen of gelpen met dikke punt. Dat is zéker correct. Maar als je de wrijfweerstand van een potlood vergelijkt met heel andere typen pen, dan is het verschil niet meer zo groot. We zullen een dergelijke penkeuze zo toelichten.
Je kunt een verkeerd getal inderdaad uitgummen. Maar… waarom werd er eerst een verkeerd getal genoteerd en werd het daarna verbeterd? Was dat niet omdat de leerling bij de buren zag dat er iets anders moest staan? Hij had toch ook in één keer het goede antwoord kunnen opschrijven? Juist voor onzekere kinderen versterkt het schrijven met een potlood hun onzekerheid.
Een pen dwingt tot een duidelijke keuze. Eerst denken, dán doen. Een pen met een dunne punt heeft ook veel wrijfweerstand. De schrijflijn blijft echter overal even dik. Een potloodpunt slijt tijdens het gebruik. Hierdoor verandert de dikte van de schrijflijn voortdurend. Een potlood is een tekeninstrument. Een pen is een schrijfinstrument. De schrijflijn daarvan is altijd overal gelijk.
Een lijn van ongelijke dikte is voor expressief gebruik uitstekend. Vandaar dat een potlood een tekeninstrument is.
We zien ook heel vaak het verschijnsel dat een kind dat slecht schrijft met een potlood moet schrijven. Dat maakt het voor dat kind alleen nog maar erger. Dat potlood verandert door slijpen ook nog van lengte en dus van balans in de hand. Allemaal nadelen die de pen niet kent. We zien kinderen vaak met een stompje potlood worstelen om er nog iets van te maken.
Daarom stellen we: laat kinderen met een potlood tekenen en met een pen schrijven.
Een veel voorkomende ‘oplossing’: Een kind schrijft niet goed. Laten we hem dan maar ‘los’ laten schrijven en met een potlood. Door de dikke lijn van het potlood gaat het kind de letterrompen groter schrijven om dichtlopen te voorkomen.
Dit kind schreef met onze instructie en voorbeelden binnen twintig minuten goed aan elkaar.
Het is slechts een kwestie van goed uitleggen en goed voordoen. Wat is onderwijs meer?!?
We kunnen ook heel duidelijk zien dat het kind in een los geschreven tekst geen woordverband weet aan te brengen. Zo wordt voor zulke kinderen alles onduidelijk…
